Wandelroutes
Wandelaars komen in het Nationaal Park zeker aan hun trekken. Verspreid over de Biesbosch liggen verschillende wandelpaden, waarvan een deel alleen over water bereikbaar is. De bezoekerscentra organiseren regelmatig
excursies naar deze paden. Als u over een bootje beschikt kunt u er ook op eigen gelegenheid gaan wandelen. Van verschillende paden is een routebeschrijving verkrijgbaar in de bezoekerscentra.
1. Moldiepgriend
Een klein wandelgebied aan de noordwestrand van het nationaal park, bereikbaar vanaf het fietspad langs de Baanhoekweg in Dordrecht en vanaf het Stayokay Hostel Dordrecht. Het griendje staat in april/mei vol spindotters, een plant die alleen in zoetwatergetijdengebieden voorkomt. Verder is het een bijzonder gebied omdat
er zeldzame mossen in aangetroffen worden. In Biesboschcentrum Dordrecht is een eenvoudige routebeschrijving verkrijgbaar van een griendwandeling (4 km) die start vanaf het Biesboschcentrum.
2. Griendmuseumpad
Een wandelpad (5 km, evt. in te korten) door een fraai gebied met grienden en wilgenvloedbossen. De wandeling geeft een beeld van de vroegere griendcultuur en voert o.m. langs een aantal griendketen. Het pad is alleen over water
bereikbaar. Vanaf Biesboschcentrum Dordrecht vaart tussen 1 maart en 1 november
een voetveer naar de overkant (toegang Griendmuseumpad 2009 volw. € 1,55, kinderen 4 t/m 12 jaar en 65-plus € 1,05). Vraag aan het Verhuurloket om de folder van het Griendmuseumpad (€ 0,50). Excursies en vaarwandeltochten vanuit Dordrecht: Go Solar, Natura 2000, Kooikisttocht, Tocht naar het Biesboschverleden.
3. Huiswaard
Tot 1994 een populierenbos. Een deel van het bos werd gekapt om ruimte te scheppen voor een meer gevarieerde
begroeiing. Bovendien werd de kade op twee plaatsen doorgestoken om eb en vloed vrij spel te geven. Een gebied dat volop in ontwikkeling is. Over de kade loopt een wandelpad (5 km). Alleen over water bereikbaar, bijvoorbeeld met een kano vanaf Biesboschcentrum Dordrecht. Staatsbosbeheer heeft een informatieve folder over de natuurontwikkeling in de Huiswaard uitgebracht: 'Het wordt nat in de Oude Kat', verkrijgbaar bij de bezoekerscentra. Excursies vanuit Dordrecht: Huiswaardtocht, Nieuwe Natuurtocht.
4. Nieuwe Merwedepad
Aan de noordoever van de Nieuwe Merwede ligt een van de mooiste natuurpaden van de Biesbosch. Het loopt langs rietruigten, grienden en wilgenvloedbossen en biedt regelmatig uitkijk op de rivier. Door de vele vertakkingen zijn wandelingen van 1 tot 10 km mogelijk. Het pad ligt vlakbij de Kop van 't Land en is bereikbaar vanuit Dordrecht en via de pont vanuit Werkendam. Honden zijn toegestaan op dit pad, mits aangelijnd.
5. De Pannekoek
Een griendcomplex naast het Biesboschmuseum in Werkendam. Een mooi wandelpad (2 km) door een griend waarin nog elk jaar wordt gehakt. Er is een wilgentuin met ongeveer 40 soorten wilgen. Langs het pad is een vangpijp van een eendenkooi nagebouwd.
Uitgebreide folder met route en informatie verkrijgbaar in het museum en bij de bezoekerscentra. Excursies vanuit Dordrecht: Biesboschmuseumtocht.
6. De Doolhof
Dit kwetsbare gebied ligt in het hart van de Biesbosch en is alleen over water bereikbaar. De kern ervan wordt gevormd door een zeer natte griend die regelmatig wordt gehakt. Er ligt een wandelpad van ongeveer 4 kilometer lengte. Excursies vanuit Dordrecht: Doolhoftocht.
7. Deeneplaat
Het langste wandelpad is de Brabantse Biesbosch (6 km). Het oostelijke deel bestaat uit een griend die nog steeds
wordt onderhouden, het westelijk deel uit oude grienden die tot een wilgenvloedbos zijn uitgegroeid. Alleen over water toegankelijk. Excursies vanuit Dordrecht: Nationaal Parktocht.
Excursies vanuit Drimmelen: Alleen seizoenstochten met gesloten boot doen de Deeneplaat aan.
8. Benedenste Jannezand
Het meest oostelijke pad in de Biesbosch is bereikbaar met een bootje vanuit Hank. Langs het pad (4 km) komt u verscholen zandbanken, slikken, rietruigten, wilgenbossen en polders tegen. Historisch interessant is het Brugje van St. Jan, dat een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld als verbindingsroute tussen bezet en bevrijd gebied.
Ook van deze route is een uitgebreide beschrijving in de bezoekerscentra verkrijgbaar. De meeste excursies met startplaats Hank doen dit wandelpad aan.
9. Toontjesplaat
Het wandelpad op de Toontjesplaat ligt aan de zuidrand van de Biesbosch, vlakbij spaarbekken de Gijster. Het pad (2,5 km) voert langs doorgeschoten grienden. 's Zomers staat het er vol manshoge kruiden zoals brandnetel en berenklauw. Op korte afstand van het pad liggen twee beverburchten. Alleen over water bereikbaar, vanaf Drimmelen via de Amer.
10. Jantjesplaat
Een nieuw wandelpad (3,5 km) door een griendje aan de zuidoever van de Nieuwe Merwede. Het pad is over land bereikbaar via de Bandijk in Werkendam. Voorbij de veerpont en de Spieringsluis de weg blijven
Themawandelingen:
Het Waterliniepad (8 tot 15 km)volgt de gehele Nieuwe Hollandse Waterlinie, van Muiden aan de voormalige Zuiderzee tot Werkendam aan de Biesbosch. De route voert onder meer langs 5 vestingen, zo'n 50 forten en batterijen, inundatiesluizen en andere overblijfselen van deze 19e-eeuwse verdedigingslinie. Het landschap onderweg is
fraai; er valt veel te genieten. Onder meer het Naardermeer, de Vecht, Amelisweerd, de Lek, de Linge en de plaatsen Gorinchem en Woudrichem zijn in de route opgenomen. De routegids bevat naast de routebeschrijving, praktische
informatie en achtergrondinformatie.
Rondje Noordwaard (13,5 km) voert door polders en langs onder meer het Biesboschmuseum. Het Jantjespad en Rondje Noordwaard zijn afzonderlijk te lopen of te combineren. De
route is verkrijgbaar bij onder meer het Biesboschmuseum.
Het Oostwaardpad
In de Oostwaard van de Biesbosch is een grotendeels onverhard wandelpad uitgezet, langs boerenakkers en dwars door karakteristieke grienden. Boeren hebben enthousiast medewerking verleend om de wandelaar van dichtbij kennis te laten maken met de landbouw door openstelling van akkerranden. Hierdoor worden tevens unieke stukjes natuur zichtbaar, die voorheen niet bereikbaar waren. Op het gebied van flora en fauna is voor de oplettende wandelaar veel te zien: in de steile slootkanten langs de Bruine Kil nestelen ijsvogels, die hiervoor tunnels in de klei maken. Veelvuldig komen in dit gebied roofvogels voor, waaronder de buizerd, kiekendief, wespendief en diverse valkensoorten, onder andere de boomvalk. In en langs de Bakkerskil zijn beverburchten te zien, wellicht komt u de bevers ook tegen. Rondom de grienden zijn tijdens de ochtend- en avondschemer koppels reeën te zien.
Langs de route komt u verschillende punten tegen met een bijzondere historische waarde. Op verschillende plaatsen langs de dijk ziet u betonnen waterkerende muurtjes, aangebracht na de watersnood in 1953 als primaire waterkering. Fort Bakkerskil, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, werd destijds in 1878 strategisch gebouwd om de meest zuidelijke inundatiesluis (de Papsluis) binnen het schootsveld te kunnen houden. De sluis diende om, ter verdediging, alles onder water te kunnen zetten. In 1960 ging hier de ruilverkaveling grootschalig van start. Veel kaden, oude paden en watergangen verdwenen; het hele gebied werd heringericht. Wie goed kijkt kan “het landschap lezen” zoals het vroeger was: waar nu de zwarte grond langs de killen te zien is, lagen rietgorzen. Hieraan is ook te zien hoe breed de killen waren. Zandstroken in het land tonen de positie van de oude dijken (polderbekadingen), de meer ingezonken delen waren de oude polders. Vóór de afsluiting van het Haringvliet was de Biesbosch een getijdengebied. De oudere boerderijen zijn daarom op terpen gebouwd, want elke winter stroomden de polders vol bij vloed en hoog water. Vroeger was de Bakkerskil de breedste en grootste watergang van alle Biesboschkreken en het was de belangrijkste verbinding tussen de Merwede en Amer. Rond 1840 voer zelfs de stoombootverbinding tussen
Geertruidenberg en Gorinchem over de Bakkerskil! Vóór de aanleg van de Nieuwe Merwede ging circa 70% van alle rivierwater van de Maas en de Waal via de drie Werkendamse killen, Steurgat, Bruine Kil en Bakkerskil, naar de Amer en het Hollands Diep. Een trekpont brengt u nu over de Bakkerskil, naar een oude grasdijk die de Karnemelkse polder vroeger moest beschermen tegen het water. Verderop steekt u met een bruggetje de Bleeke Kil over, vroeger een veel bredere belangrijke verbinding voor de verscheping per schuit van o.a. landbouwprodukten tussen Nieuwendijk en Hank. Aan de andere kant volgt het pad de griend langs de polder Boerenverdriet, met zijn karakteristieke oude boerderijen. U loopt dan langs de Oostkil en de brug van Jannezand; vroeger voor de grote polder Jannezand de enige verbinding met Hank en het historische vissershaventje.
excursies naar deze paden. Als u over een bootje beschikt kunt u er ook op eigen gelegenheid gaan wandelen. Van verschillende paden is een routebeschrijving verkrijgbaar in de bezoekerscentra.
1. Moldiepgriend
Een klein wandelgebied aan de noordwestrand van het nationaal park, bereikbaar vanaf het fietspad langs de Baanhoekweg in Dordrecht en vanaf het Stayokay Hostel Dordrecht. Het griendje staat in april/mei vol spindotters, een plant die alleen in zoetwatergetijdengebieden voorkomt. Verder is het een bijzonder gebied omdat
er zeldzame mossen in aangetroffen worden. In Biesboschcentrum Dordrecht is een eenvoudige routebeschrijving verkrijgbaar van een griendwandeling (4 km) die start vanaf het Biesboschcentrum.
2. Griendmuseumpad
Een wandelpad (5 km, evt. in te korten) door een fraai gebied met grienden en wilgenvloedbossen. De wandeling geeft een beeld van de vroegere griendcultuur en voert o.m. langs een aantal griendketen. Het pad is alleen over water
bereikbaar. Vanaf Biesboschcentrum Dordrecht vaart tussen 1 maart en 1 november
een voetveer naar de overkant (toegang Griendmuseumpad 2009 volw. € 1,55, kinderen 4 t/m 12 jaar en 65-plus € 1,05). Vraag aan het Verhuurloket om de folder van het Griendmuseumpad (€ 0,50). Excursies en vaarwandeltochten vanuit Dordrecht: Go Solar, Natura 2000, Kooikisttocht, Tocht naar het Biesboschverleden.
3. Huiswaard
Tot 1994 een populierenbos. Een deel van het bos werd gekapt om ruimte te scheppen voor een meer gevarieerde
begroeiing. Bovendien werd de kade op twee plaatsen doorgestoken om eb en vloed vrij spel te geven. Een gebied dat volop in ontwikkeling is. Over de kade loopt een wandelpad (5 km). Alleen over water bereikbaar, bijvoorbeeld met een kano vanaf Biesboschcentrum Dordrecht. Staatsbosbeheer heeft een informatieve folder over de natuurontwikkeling in de Huiswaard uitgebracht: 'Het wordt nat in de Oude Kat', verkrijgbaar bij de bezoekerscentra. Excursies vanuit Dordrecht: Huiswaardtocht, Nieuwe Natuurtocht.
4. Nieuwe Merwedepad
Aan de noordoever van de Nieuwe Merwede ligt een van de mooiste natuurpaden van de Biesbosch. Het loopt langs rietruigten, grienden en wilgenvloedbossen en biedt regelmatig uitkijk op de rivier. Door de vele vertakkingen zijn wandelingen van 1 tot 10 km mogelijk. Het pad ligt vlakbij de Kop van 't Land en is bereikbaar vanuit Dordrecht en via de pont vanuit Werkendam. Honden zijn toegestaan op dit pad, mits aangelijnd.
5. De Pannekoek
Een griendcomplex naast het Biesboschmuseum in Werkendam. Een mooi wandelpad (2 km) door een griend waarin nog elk jaar wordt gehakt. Er is een wilgentuin met ongeveer 40 soorten wilgen. Langs het pad is een vangpijp van een eendenkooi nagebouwd.
Uitgebreide folder met route en informatie verkrijgbaar in het museum en bij de bezoekerscentra. Excursies vanuit Dordrecht: Biesboschmuseumtocht.
6. De Doolhof
Dit kwetsbare gebied ligt in het hart van de Biesbosch en is alleen over water bereikbaar. De kern ervan wordt gevormd door een zeer natte griend die regelmatig wordt gehakt. Er ligt een wandelpad van ongeveer 4 kilometer lengte. Excursies vanuit Dordrecht: Doolhoftocht.
7. Deeneplaat
Het langste wandelpad is de Brabantse Biesbosch (6 km). Het oostelijke deel bestaat uit een griend die nog steeds
wordt onderhouden, het westelijk deel uit oude grienden die tot een wilgenvloedbos zijn uitgegroeid. Alleen over water toegankelijk. Excursies vanuit Dordrecht: Nationaal Parktocht.
Excursies vanuit Drimmelen: Alleen seizoenstochten met gesloten boot doen de Deeneplaat aan.
8. Benedenste Jannezand
Het meest oostelijke pad in de Biesbosch is bereikbaar met een bootje vanuit Hank. Langs het pad (4 km) komt u verscholen zandbanken, slikken, rietruigten, wilgenbossen en polders tegen. Historisch interessant is het Brugje van St. Jan, dat een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld als verbindingsroute tussen bezet en bevrijd gebied.
Ook van deze route is een uitgebreide beschrijving in de bezoekerscentra verkrijgbaar. De meeste excursies met startplaats Hank doen dit wandelpad aan.
9. Toontjesplaat
Het wandelpad op de Toontjesplaat ligt aan de zuidrand van de Biesbosch, vlakbij spaarbekken de Gijster. Het pad (2,5 km) voert langs doorgeschoten grienden. 's Zomers staat het er vol manshoge kruiden zoals brandnetel en berenklauw. Op korte afstand van het pad liggen twee beverburchten. Alleen over water bereikbaar, vanaf Drimmelen via de Amer.
10. Jantjesplaat
Een nieuw wandelpad (3,5 km) door een griendje aan de zuidoever van de Nieuwe Merwede. Het pad is over land bereikbaar via de Bandijk in Werkendam. Voorbij de veerpont en de Spieringsluis de weg blijven
Themawandelingen:
Het Waterliniepad (8 tot 15 km)volgt de gehele Nieuwe Hollandse Waterlinie, van Muiden aan de voormalige Zuiderzee tot Werkendam aan de Biesbosch. De route voert onder meer langs 5 vestingen, zo'n 50 forten en batterijen, inundatiesluizen en andere overblijfselen van deze 19e-eeuwse verdedigingslinie. Het landschap onderweg is
fraai; er valt veel te genieten. Onder meer het Naardermeer, de Vecht, Amelisweerd, de Lek, de Linge en de plaatsen Gorinchem en Woudrichem zijn in de route opgenomen. De routegids bevat naast de routebeschrijving, praktische
informatie en achtergrondinformatie.
Rondje Noordwaard (13,5 km) voert door polders en langs onder meer het Biesboschmuseum. Het Jantjespad en Rondje Noordwaard zijn afzonderlijk te lopen of te combineren. De
route is verkrijgbaar bij onder meer het Biesboschmuseum.
Het Oostwaardpad
In de Oostwaard van de Biesbosch is een grotendeels onverhard wandelpad uitgezet, langs boerenakkers en dwars door karakteristieke grienden. Boeren hebben enthousiast medewerking verleend om de wandelaar van dichtbij kennis te laten maken met de landbouw door openstelling van akkerranden. Hierdoor worden tevens unieke stukjes natuur zichtbaar, die voorheen niet bereikbaar waren. Op het gebied van flora en fauna is voor de oplettende wandelaar veel te zien: in de steile slootkanten langs de Bruine Kil nestelen ijsvogels, die hiervoor tunnels in de klei maken. Veelvuldig komen in dit gebied roofvogels voor, waaronder de buizerd, kiekendief, wespendief en diverse valkensoorten, onder andere de boomvalk. In en langs de Bakkerskil zijn beverburchten te zien, wellicht komt u de bevers ook tegen. Rondom de grienden zijn tijdens de ochtend- en avondschemer koppels reeën te zien.
Langs de route komt u verschillende punten tegen met een bijzondere historische waarde. Op verschillende plaatsen langs de dijk ziet u betonnen waterkerende muurtjes, aangebracht na de watersnood in 1953 als primaire waterkering. Fort Bakkerskil, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, werd destijds in 1878 strategisch gebouwd om de meest zuidelijke inundatiesluis (de Papsluis) binnen het schootsveld te kunnen houden. De sluis diende om, ter verdediging, alles onder water te kunnen zetten. In 1960 ging hier de ruilverkaveling grootschalig van start. Veel kaden, oude paden en watergangen verdwenen; het hele gebied werd heringericht. Wie goed kijkt kan “het landschap lezen” zoals het vroeger was: waar nu de zwarte grond langs de killen te zien is, lagen rietgorzen. Hieraan is ook te zien hoe breed de killen waren. Zandstroken in het land tonen de positie van de oude dijken (polderbekadingen), de meer ingezonken delen waren de oude polders. Vóór de afsluiting van het Haringvliet was de Biesbosch een getijdengebied. De oudere boerderijen zijn daarom op terpen gebouwd, want elke winter stroomden de polders vol bij vloed en hoog water. Vroeger was de Bakkerskil de breedste en grootste watergang van alle Biesboschkreken en het was de belangrijkste verbinding tussen de Merwede en Amer. Rond 1840 voer zelfs de stoombootverbinding tussen
Geertruidenberg en Gorinchem over de Bakkerskil! Vóór de aanleg van de Nieuwe Merwede ging circa 70% van alle rivierwater van de Maas en de Waal via de drie Werkendamse killen, Steurgat, Bruine Kil en Bakkerskil, naar de Amer en het Hollands Diep. Een trekpont brengt u nu over de Bakkerskil, naar een oude grasdijk die de Karnemelkse polder vroeger moest beschermen tegen het water. Verderop steekt u met een bruggetje de Bleeke Kil over, vroeger een veel bredere belangrijke verbinding voor de verscheping per schuit van o.a. landbouwprodukten tussen Nieuwendijk en Hank. Aan de andere kant volgt het pad de griend langs de polder Boerenverdriet, met zijn karakteristieke oude boerderijen. U loopt dan langs de Oostkil en de brug van Jannezand; vroeger voor de grote polder Jannezand de enige verbinding met Hank en het historische vissershaventje.